Trump’tan Güney Afrika Başkanına Oval Ofis’te pusu

Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa ve beraberindeki heyet, ABD ziyaretinde Beyaz Saray’da teamüllere ve usullere aykırı bir şekilde, basının karşısında önceden haberdar edilmedikleri bir  gündemle karşı karşıya bırakıldı.

Trump, Oval Ofis’te basına açık görüşme sürerken ülkede beyazların soykırıma uğradıklarını belgelediği iddia edilen bir videyu oynatması için yardımcısından ışıkları kapatmasını istedikten sonra, konuklarını görüntüleri izlemek zorunda bıraktı ve beyaz Afrikalılara yönelik şiddete göz yumduklarına dair suçlamalarla yüz yüze bıraktı.

ABD’nin önde gelen haftalık haber dergisinin internet sayfasında “pusu” başlığıyla yayımladığı haberde Trump’ın, bir yol kenarında dizili haç görüntülerini öldürülen beyaz çiftçilerin mezarlarının işareti  olarak tanımlaması üzerine, Ramaphosa’nın daha önce bunu görmediğini ve nerede çekildiğini bulacağını söylediği aktarıldı.

Videoda ayrıca Güney Afrika’da Ramaphosa’nın liderliğindeki Afrika Ulusal Kongresi’ne (ANC) yönelik muhalefetin başını çeken liderlerinin beyaz çiftçilere ölüm çağrılarında bulunmaları da görüntülendi. Ramaphosa, bu açıklamaları kınadığını ve iktidar ortaklığının şiddet isteyenleri etkisizleştirmek üzere kurulduğunu söyledi.

Trump’ın düzmece haberleri

Bu, geçtiğimiz aylarda Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’le gene Oval Ofis’teki sert atışmanın ardından Trump ile bir başka ABD bir müttefiki arasındaki gerginliğin Beyaz Saray tarafından dünyaya teşhir edildiği yeni bir çatışma oldu. Trump, elindeki beyaz çiftçilerin öldürülmesiyle ilgili haber metinlerinin çıktıları olduğunu ileri sürdüğü dosyaları göstererek “Bu insanlar çoğu durumda idam ediliyor; tesadüfe bakın ki, beyazlar ve çoğu da çiftçi,” dedi.

Güney Afrika Başkanı Ramaphosa’ysa  ülkede çok fazla şiddet suçu olduğunu ancak siyahların da beyazların da şiddetin hedefi olduklarını söyledi. “Ülkemizde suç var. Maalesef suç işlenerek öldürülenler yalnızca beyaz insanlar değil,” dedi.

Ramaphosa, sohbeti yeniden güvenli bir zemine çekmek amacıyla Trump’a, Güney Afrika’nın Amerikan’ın imalat sanayisinin ihtiyaç duyduğu minerallerin tedariki açısından birçok fırsat sunduğunu söyledi. COVID-19 salgını sırasında Güney Afrika’ya solunum cihazları göndermeyi kabul etmiş olduğu için Trump’a şükranlarını ifade etti. Ukrayna, Ruanda ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi çatışma bölgelerinde barış görüşmeleri için gösterdiği çabaları övdü.

ABD beyaz Güney Afrikalı mültecilere kucak açarken 

Ramaphosa’nın ziyareti, Güney Afrika ile Trump Yönetimi arasındaki gerginliğin yükseldiği bir döneme denk geldi. Trump, Mayıs başlarında ülkede şiddete maruz kaldıklarını iddia ettiği 59 beyaz Güney Afrikalıya mülteci statüsü tanıdı. 

Öte yandan, Güney Afrika hükümetinin İsrail ordusunca evleri yıkılan ve gıdaya erişimleri kesilen Gazze’deki Filistinlileri açıkça savunması Trump yönetimi için bir hayal kırıklığı oldu. Geçtiğimiz Aralık’ta Güney Afrika, Uluslararası Adalet Divanı’nda İsrail’e Gazze’de “soykırıma girişmek” suçölamasıyla dava açmış, İsrail iddiaları “temelsiz” olarak reddetmişti.

Toplantıda neler oldu? 

TIME’ın özetine göre, Trump toplantıya, az sonra başlayacak çatışmayı da haber veren samimi bir karşılamayla başladı. Ramaphosa’yı, “Bazı çevrelerde gerçekten saygı duyulan, diğer çevrelerde ise biraz daha az saygı duyulan bir adam, tıpkı tüm ailelerdeki hepimiz gibi,” diye tanıttı. Golf meraklısı Trump, Ramaphosa’nın beraberindeki heyette yer alan iki beyaz golfçüyü övdü ve karşısındaki bir kanepenin arkasında ayakta duran milyarder Güney Afrikalı iş adamı Johann Rupert’ı görmekten “onur duyduğunu” söyledi.

Trump Ramaphosa’nın, kendisini şahsen arayıp görüşmek istediğini söylediğini aktardı: “Numaramı nereden bulduğunu bilmiyorum ama açtım. Bana ‘gelip seni görmek istiyorum’ dedi. Bu benim için bir onurdu. Burada olduğun için çok teşekkür ederim.” dedi. 

Ramaphosa, Güney Afrika ile ABD arasındaki ilişkileri “yeniden düzene sokmak” için orada olduğunu söyledi. İki ülkenin uzay araştırmaları, ticaret ve enerji alanlarında iş birliği yaptığını ve iki ülke arasındaki ticareti ilerletmek istediğini, ABD’de yatırım yapan 22 Güney Afrika şirketi ve Güney Afrika’da çalışan ve iş yaratan yaklaşık 600 Amerikan şirketi olduğunu ekledi. 

Bir muhabirin Trump’a beyaz Güney Afrikalılara karşı bir soykırım olmadığına ikna olması için ne olması gerektiğini sormasıyla odadaki atmosfer değişti. Ramaphosa soruyu yanıtlamak için atıldı. Güney Afrika başkanı, “Başkan Trump’ın Güney Afrika’nın seslerini dinlemesi gerekecek – bazıları onun arkadaşları,” dedi. Ramaphosa “Beyaz Afrikalılara soykırım olsaydı, bu beyefendiler burada olamazdı” diyerek heyetteki Güney Afrika Tarım Bakanı Ells, Goosen, Rupert ve John Steenhuisen’i işaret etti. “Cevap bu.”

Trump, tam bu anda yardımcılarının birinden beyaz çiftçilere yönelik şiddet içeren saldırılarla ilgili makaleleri getirmesini ve odadaki herkesin dikkatini duvara monte edilmiş büyük düz ekran televizyona toplaması için ışıkları kısmasını istedi.

Trump, beyaz çiftçilerin ve Güney Afrikalı politikacıların ırksal şiddet çağrısında bulunduğu cinayetlere dair kanıt gösterdiğini iddia eden beş dakikalık bir video oynattı. Sosyal medya platformu X’te beyaz Güney Afrikalılara yönelik soykırım iddialarını defalarca paylaşan Elon Musk da, odada bir kenarda videoyu dikkatle izliyordu.

Videodan sonra Ramaphosa, videodaki görünen politikacıların iktidardaki siyasi koalisyona dahil olmayan küçük bir siyasi partiden olduğunu söyledi. Şiddet çağrılarını kınadığını söyledi.  Güney Afrika’daki cinayet kurbanlarının çoğunun siyahi olduğunu söyleyen Ramaphosa’nın konuşmasını Trump, “ama çiftçiler siyah değil” diyerek kesti. Ramaphosa da, Trump’a “Bunlar sizinle konuşmayı sitediğimiz endişeler” dedi.

Sonraki 20 dakika boyunca Ramaphosa ve heyetteki diğerleri -Rupert, Steenhuisen ve sendika lideri Zingiswa Losi- Trump’ı kendisine verilen bilgilerin yanlış veya yanıltıcı olduğuna ikna etme çabalarıyla geçti. Ona Güney Afrika’nın hem beyazlara hem de siyahlara yönelik şiddet sorunları olduğunu ve hükümetin bu cinayetlerden sorumlu olduğu fikrinin tamamen yanlış olduğunu söylediler. Bir noktada, şampiyon golfçü Els pasaportunu çıkardı ve ülkesinin “gelişmesini” isteyen “gururlu bir Güney Afrikalı” olduğunu söyledi.

Hediye uçak şakası 

Gergin tartışmanın ortasında, Ramaphosa bir noktada Katar’ın Trump’a lüks uçak hediye etme planlarına göndermeyle, şaka yollu “Üzgünüm, sana verecek bir uçağım yok” dedi.

Ramaphosa bir saat süren görüşmenin sonuna doğru Trump’a, ülkede beyaz çiftçilerin soykırıma hedef olup olmadığı konusunda fikrini değiştirip değiştirmediğini sorunca Trump, “daha kararımı vermedim” dedi.

Trump’ın pususu “utanç ve dehşet verici”

Ülkenin en eski ve en büyük sivil haklar grubu olan Renkli İnsanların İlerlemesi Ulusal Derneği’nin (NAACP) başkanı Derrick Johnson, Trump’ın toplantıdaki davranışını “utanç verici ve dehşet verici” olarak nitelendirdi.

Johnson, “Donald Trump’ın insanları ırk temelinde bölmek için ne kadar ileri gideceğinin sınırı yok” dedi. “Amerika Birleşik Devletleri Başkanı’nın Oval Ofis’te yalanları ve propagandayı teşvik ettiğini duymak açıkçası iğrenç.”

Zelenskiy ile tartışmadan bu yana en gergin görüşme  

Trump’ın Ramaphosa ile yüzleşmesi, Şubat sonlarında Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky ile yaşanan yüzleşmeden bu yana Oval Ofis’teki en tartışmalı toplantıydı. O görüşmede Trump ve Başkan Yardımcısı J.D. Vance, Zelenskiy’i ABD askeri desteğine yeterince minnettarlık göstermediği için alenen azarlamıştı. Bu görüşmenin sonunda Zelenskiy, Beyaz Saray’dan planlanandan daha erken ayrıldı ve Trump ile planlanan öğle yemeğine davet edilmedi

Ramaphosa’nın heyetinin Zelenskiy’ninkinden daha uzun süre kalmasına izin verildi; muhabirler Oval Ofis’ten çıkarıldıktan sonra Güney Afrikalılar yaklaşık iki saat daha Beyaz Saray’da kaldılar. Başkan Ramaphosa, Beyaz Saray’ın Kuzey Portikosunun yüksek sütunları arasında yürürken bir muhabir Trump’ın toplantılarda onu “duyup duymadığını” sordu. 

Yqanıtı,  “Evet duydu, çok iyi geçti.” oldu. 

(AEK)