28 Nisan Pazartesi günü sonuçlanan Kanada’nın 45. federal oylamasından Başbakan Mark Carney’nin Liberal Partisi, 338 sandalyeli Avam Kamarası’nda 168 sandalye kazanarak üst üste dördüncü dönem ülkeyi yönetme yetkisini kazandı.
Bu sonuçla Liberaller mutlak çoğunluk için gerekenden dört eksik sandalyeyle Meclise giriyor. Ancak Carney’nin Muhafazakarlar’ın karşısındaki partilerin desteğini elde etmesi zor görünmüyor.
Seçim sonuçları
Resmi kesin sonuçlar henüz açıklanmamış olmakla birlikte Carney’nin zaferinin kesinleştiği ve sandalye dağılımının şöyle gerçekleştiği bildiriliyor.
Liberal Parti (Mark Carney): 168 sandalye.
Muhafazakar Parti (Pierre Poilievre): 144 sandalye.
Bloc Québécois: 23 sandalye.
Yeni Demokrat Parti (NDP): 7 sandalye.
Yeşil Parti: 1 sandalye.
Mark Carney’nin Liberallerin liderliğine gelişi
Daha önce seçimle bir kamu görevine getirilmiş olmayan eski bir Merkez Bankası Başkanı olan Mark Carney, mart 2025’te Justin Trudeau’nun istifasıyla boşalan Liberal Parti liderliği ve Kanada Başbakanlığı’na getirildi. Carney seçim kampanyasını Kanada mallarına yüzde 25 gümrük vergisi uygulayan ve kışkırtıcı bçimde Kanada’yı 51. eyaleti olarak ABD’ye ilhak etme heveslerini ilan eden Donald Trump’a karşı ülkenin bağımsızlık ve egemenliğini savunma temeline yerleştirdi.
Rakiplerinden Trump’ın ABD’de savunduğuna yakın bir popülist yaklaşım ve onunki gibi kaba bir demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti aleyhtarlığını benimseyen Muhafazakar lider Pierre Poilievre, uzun zamandır temsil ettiği Carleton’dan seçilmeyi başaramadı ancak partinin başında kalma niyetini duyurdu.
Liberal Parti’nin solundaki Yeni Demokrasi Partisi (NDP) lideri Jagmeet Singh de koltuğunu kaybetti ve ardından istifa etti. NDP seçimlerden yakın tarihteki en kötü sonuçla çıktı.
Uluslararası toplum Carney’nin zaferini onayladı
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer da dahil uluslararası toplumun liderleri, Carney’nin zaferini kutlayarak Kanada’nın siyasal geleceğine duyulan ilgiyi ortaya koymuş oldular.
Yeni hükümet nasıl kurulacak?
Liberaller tek başına mutlak çoğunluğu elde edemediği için Carney’nin yasama gücünü güvenceye alması için küçük partilerden destek araması bekleniyor. Hükümetin karşısında hayat pahalılığıyla başa çıkmak, ve ABD ile gergin ilişkileri yönetmek gibi zorlu görevler var. Carney, ABD’nin gümrük dayatmalarına karşılık Kanada’nın ticaret ortaklıklarını çeşitlendirme, ABD’ye bağımlılığı azaltma ve içeride ekonomiye kaynak tahsisi önlemleri uygulama sözü verdi.
2025 federal seçimleri seçmenlerin dış baskılara ve içeride liderlik değişikliği gereklerine verdiği güçlü yanıtlarla Kanada siyasetinde değişimi vurguluyor ve ülke yönetiminde yeni bir dönemin açıldığını haber veriyor.
Justin Trudeu’nun çekilişi ve bıraktığı miras
Kanada’nın karizmatik Başbakanı, 1960’ların efsane Başbakanı Pierre Trudeau’nun oğlu, Justin Trudeau, görevde kaldığı yaklaşık on yılın ardından 6 Ocak 2025’te Kanada Başbakanlığından istifa ettiğini duyurarak 2025 seçimlerinin yolunu açtı.
Kararının gerisinde, parti içinde karşı karşıya kaldığı muhalefet, düşen kamuoyu desteği ve Donald Trump’un Başkanlığı döneminde Amerika Birleşik Devletleri ile artan gerginliği yönetme güçlükleriyle başa çıkamama kaygıları vardı. Trudeau, Liberal Parti’deki iç çekişmelerin yaklaşan federal seçimlerde etkili bir kampanya yürütme yeteneğini baltalayacağına dikkat çekerek Kanadalılara liderlik için “gerçek bir seçenek” sunma gereğini dile getirdi.
Trudeau, istifasının ardından, Kanada Merkez Bankası ve İngiltere Bankası’nın eski başkanı Mark Carney’nin Başbakan olarak yemin ettiği 14 Mart 2025’e kadar görevde kaldı.
Trudeau’dan geriye kalan
Trudeau görev süresi boyunca esrar kullanmanın yasallaştırılması, ulusal bir çocuk bakım programının uygulanması ve cinsiyet eşitliği temelinde bir kabinede ısrarıyla Kanada siyasetinde ilerici bir tarzın sahibi olarak öne çıktı.
Ekonomik önlemleri arasında başta geleni çocuk yoksulluğunun önemli ölçüde azaltılmasına katkıda bulunan Kanada Çocuk Yardımı’nı başlatmasıydı.
Ekolojik önlemleri arasında Kanada’yı 2050’de net sıfır karbon dioksit salımına ulaştırmaya adanması ve uyguladığı ulusal karbon fiyatlandırma stratejisi öne çıktı.
Bununla birlikte Trudeau sert eleştirilerin de odağındaydı. Görev süresi içinde hükümet harcamaları ve ulusal borçtaki rekor artışlar dolayısıyla eleştirildi.
Liderliği, kamuoyunun güvenini sarsan SNC-Lavalin olayı ve WE Charity tartışması da dahil çeşitli skandallarla gölgelendi.
“Kayıp ve Katledilen Yerli Kadınlar ve Kız Çocuklarla İlgili Ulusal Soruşturma”yı başlatmasıyla övgüler alırken, Yerli sorunlarının çözümünde yeterince ilerleme kaydedilmemesinden doğan eleştirilerle karşı karşıya kaldı.
Turdeau, ekonomik sıkıntılar ve etik tartışmalarla zayıflatılmış olmakla birlikte, sosyal politikalar ve ekolojik taahhütler açısından önemli adımların karakterize ettiği mirası kadar, ülkenin içeride ve dışarıda geleceğini belirlemesini güçleştirecek şekilde iktidara yapışmayarak ortaya koyduğu siyaset tarzıyla da kendisine Kanada tarihinde özgül bir yer edindi.
(AEK)
.