İzmir Yaşam Alanları Platformu, Birleşik Krallık Kraliyet Donanması’a (Royal Navy) ait HMS Bristol adılı askeri geminin Türkiye’ye gönderilerek sökülmesine ilişkin açıklama yaptı.
11 Haziran’da Portsmouth limanından Türkiye’ye doğru yola çıkan ve 3 Temmuz Perşembe günü Aliağa’ya varacak olan geminin taşıdığı asbest riskine değindi.
Bu tür eski gemilerin ‘tehlikeli atık’ sınıfında olduğuna dikkat çeken platform, son 20 yılda Birleşik Krallık’tan Türkiye’ye 25 savaş gemisi gönderildiğinin bilgisini paylaştı. Aliağa’da bulunan 22 adet gemi söküm tesisinin kapatılması çağrısı yaptı:
“İngiltere Kraliyet Donanması’na ait HMS Bristol isimli savaş gemisi, sökülmek üzere Türkiye’ye gönderildi. 11 Haziran’da Portsmouth Limanı’ndan çıkan gemi, 3 Temmuz’da İzmir Aliağa’ya ulaşacak. Söküm işlemi, ihaleyi kazanan LEYAL Gemi Söküm Şirketi tarafından yapılacak. Bu, son 20 yılda İngiltere’den Türkiye’ye gönderilen 25. savaş gemisi.
HMS Bristol, 1973’te hizmete girdi ve 1982’deki Falkland Savaşı’nda önemli bir rol oynadı. Daha sonra eğitim gemisi olarak kullanıldı. 2020’de hizmet dışı bırakılan gemi için bir koruma kampanyası başlatılsa da başarılı olunamadı ve gemi ihaleyle satışa çıkarıldı.
Gemi söküm işi tehlikeli ve zehirli atık riski yüksek bir çalışma alanı. Avrupa ülkeleri bu işi Türkiye, Hindistan, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelere yaptırıyor. Türkiye’de ise Aliağa, ucuz iş gücü ve zayıf çevre denetimleri nedeniyle tercih ediliyor. Aliağa’daki tesislerde, gemiler doğrudan kıyıya çekilip deniz ve toprak üzerinde ilkel yöntemlerle sökülüyor. Bu yöntem, Avrupa’da yasaklanmasa da kullanılmıyor çünkü çevreye ciddi zarar veriyor.
Türkiye’nin taraf olduğu Basel Anlaşması’na göre, bu tür eski gemiler ‘tehlikeli atık’ sayılıyor ve ithalatı devlet iznine bağlı. Ancak Türkiye’de bu gemilerin söküm işlemleri devam ediyor. Doğaya yaşam alanlarımıza verilen tahribatın para ile ölçülebilecek karşılığı yok. Yaşamak ve var olmak her canlının doğal hakkıdır. Gemileri kimler kullandıysa onlar söksünler. Aliağa da bulunan 22 gemi söküm tesisinin tümü hemen kapatılsın.”
“São Paulo’nun gemi söküm planı endişelerimizi artırıyor!”
Gemi söküm tesisleri
Gemi sökümü tesislerinde çevreyi kirleten unsurlar madensel yağlar, ağır metaller, polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH), poliklorlu bifeniller (PCB), asbest, organotin bileşikleri, dioksin gibi kirleticiler olarak sıralanıyor. Bu kirleticiler havaya karışıyor.
Bu tesislerde en büyük tehlike olarak asbest görülüyor. Asbest, beyaz toprak olarak da bilinen, ısıya, aşınmaya, kimyasal maddelere oldukça dayanıklı, yapısal özellikleri açısından esnek, lifli yapıda kanserojen bir mineral. Kanser yapıcı özelliğiyle tanınıyor.
Ekonomik ömrünü tamamlamış gemilerde özellikle asbest başta olmak üzere bulunan tehlikeli ve özel atıkların yarattığı kirlilik ve insan sağlığına etkileri anlaşıldığından Avrupa ve Amerika 1980’li yıllardan sonra bu sektörden çekildi.
Türkiye’de üretimi ve kullanılması 31 Aralık 2010’da yürürlüğe giren yönetmelikle yasaklandı.
Buna rağmen asbestli gemilerin söküm işlemi Türkiye’de yapılabiliyor. Şu an bu işlem Türkiye’nin yanı sıra Hindistan, Pakistan, Bangladeş gibi ülkelerde gerçekleşiyor.
İZMİR TABİP ODASI
“İzmir dünyanın çöplüğü değil”
İSİG raporu: Aliağa’daki iş cinayetleri Türkiye ortalamasının 30 katı
Gemi söküm işçisi anlatıyor: “Asbest yüzünden kanser olup ölümü bekliyoruz”
(GB/HA)